Hoe mooi is het om het jaar te beginnen door te besluiten dat je in 2025 het kritisch denken gaat omarmen. Ja, ik kan me voorstellen dat het bijna klinkt als een oneerbaar voorstel, maar toch vraag ik je om hier serieus over na te denken, om vervolgens de knoop door te hakken en het te gaan doen. Als je de verkramping van het eenheidsworstdenken, het conformeren en consolideren, los weet te laten, dan gaat er een wereld voor je open.

Jouw omgeving
Ja, ze zullen er even aan moeten wennen, maar ook dat went. Vergelijk het maar met stoppen met roken. Dat is ook even een dingetje. Je moet er even doorheen. Als je het leven van vrij en kritisch denken omarmt, dan ben je een verrijking als ondernemer, als werknemer, als partner, als… In de oudheid had de Nar een belangrijke functie: de koning scherp houden. Niet door simpelweg kritiek te leveren, maar door de heerser uit te dagen, kritisch te bekijken en te zorgen dat de status quo niet als vanzelfsprekend werd beschouwd. De Nar stelde vragen die anderen niet durfden te stellen, wees op blinde vlekken en bracht met humor en scherpe observaties het leiderschap verder. Deze rol is niet verdwenen, maar heeft zich aangepast aan de moderne bedrijfswereld.

De Nar in Business
In het bedrijfsleven heeft de Nar dezelfde taak als in de oudheid: de leidinggevenden scherp houden. Of het nu gaat om de directie, het management of teamleden, de Nar is degene die op een doordachte, maar niet bedreigende manier moeilijke vragen stelt. Het is geen rol voor iemand die enkel kritiek levert, maar voor degene die opbouwende feedback geeft en het management helpt om verder te denken dan de gebaande paden.

Laat ik het je uitleggen aan de hand van een voorbeeld. Ik vroeg laatst aan Piet, de manager van een middelgroot bedrijf: “Piet, heb je eigenlijk wel een Nar in dienst?” Piet keek me even verbaasd aan en antwoordde: “Een Nar? Dat klinkt eng.” Ik vroeg verder: “Maar waar zit de angst, Piet?” Hij aarzelde en zei: “Nou, ik ben bang dat zo iemand de boel te veel zal verstoren.” Ik glimlachte en antwoordde: “De juiste Nar heeft geen intentie om te verstoren, maar juist om scherp te houden. Het is geen criticaster, maar een soort ‘waakhond’ voor de organisatie.”

Azijnzeiker of Nar? 
Het is makkelijk om de Nar te verwarren met de azijnzeiker. Beiden lijken kritisch, maar het verschil is groot. De azijnzeiker is de persoon die altijd de negatieve kant van de zaak benadrukt, zonder met oplossingen te komen. Hij of zij haalt de moraal omlaag en maakt alles moeilijker dan het is. De Nar daarentegen is iemand die met humor en scherpzinnigheid moeilijke waarheden aan de oppervlakte brengt. In plaats van alleen te wijzen op wat er niet goed is, geeft de Nar waardevolle inzichten en stimuleert het team om met creatieve oplossingen te komen. De Nar is dus geen last, maar een kans voor het bedrijf om te verbeteren en te groeien.

Heeft Jouw Bedrijf Een Nar Nodig?
Maar is elke organisatie wel klaar voor een Nar? De vraag is legitiem, en helaas wordt deze functie in veel bedrijven nog vaak overgeslagen. Toch kan juist de juiste dosis kritisch denken zorgen voor echte vooruitgang. In een tijd waarin markten sneller veranderen dan ooit en de concurrentie steeds groter wordt, kan een Nar het verschil maken. Het zorgt ervoor dat de organisatie niet zelfgenoegzaam wordt, maar zichzelf voortdurend uitdaagt om beter te presteren. Een bedrijf dat zich richt op langdurig succes, heeft iemand nodig die niet bang is om tegengas te geven. De Nar zorgt ervoor dat de organisatie niet vast komt te zitten in oude gewoontes of blinde vlekken. Hij of zij houdt het management scherp en vraagt telkens: “Zijn we echt de beste versie van onszelf?”

Conclusie
Het lijkt misschien een risico om iemand in dienst te nemen die continu de boel uitdaagt, maar in werkelijkheid is het de sleutel tot succes. De Nar heeft geen negatieve agenda, maar wil het beste uit het bedrijf halen. Het is een stem die helpt om uit de comfortzone te stappen en nieuwe mogelijkheden te ontdekken. Dus de volgende keer dat je je bedrijf bekijkt, vraag jezelf dan af: heb ik een Nar in huis? En als je dat niet weet, vraag je dan af waarom niet. Want in een bedrijf zonder kritische stemmen is de kans groot dat de groeimogelijkheden onbenut blijven. De Nar mag dan misschien de meest onzichtbare persoon in je team zijn, maar zijn of haar waarde is niet te onderschatten.

I am Cor and proud to be a NAR